€ 495,00

Drieluik toegepaste neurowetenschappen

1. Het brein in actie
2. Muziek en brein
3. Oorlog en brein

Op deze twee cursusdagen worden eerst enkele nieuwe inzichten uit de neurowetenschappen besproken, die daarna worden toegespitst op drie thema’s:

1 motoriek, 2 muziek en 3 oorlog en rampspoed.

Nieuwe inzichten

Er zijn veel nieuwe inzichten. We maken een keuze. Vroeger dachten we dat functies scherp gelokaliseerd waren: iedere functie had zijn plek/centrum in het brein. Nu weten we dat bij iedere functie steeds een neuraal netwerk wordt ingezet: een connectoom met knooppunten en verbindingen. Dit gedachtegoed heeft vele praktische consequenties.

De rol van de linker en rechter hemisfeer: “zit” taal links, “zit” creativiteit rechts? Achterhaald! Bijna steeds blijken beide hemisferen samen te werken.

De kleine hersenen (cerebellum) bevatten evenveel neuronen als de hele rest van het brein. Hoezo? Nieuwe opvattingen laten zien dat het cerebellum een rol speelt bij alle functies. Dus niet alleen maar bij motoriek, maar ook bij waarneming, emoties en cognitie.

Gliacellen omvatten 80% van alle hersencellen. Toch is hun functie nog grotendeels een mysterie. Of kunnen we een tipje van de sluier oplichten?

Tenslotte is de plasticiteit een centraal thema. Zeiden we vroeger “Eenmaal letsel, altijd gestoord”, nu zijn we veel positiever. Ons brein is aan voortdurende verandering onderhevig. Daardoor kunnen wij ons aanpassen aan uiteenlopende situaties en steeds maar weer nieuwe dingen leren. Helaas kan plasticiteit zich ook tegen ons keren.

Het brein in actie

Bij leren van motorische vaardigheden (tennisservice, vioolspelen) vormen zich neurale netwerken die specifiek zijn voor die betreffende vaardigheid. Wij associëren sport met spieren en bewegingsapparaat, maar sport is ook een “hoofdzaak”. Dat beweging “gezond” is voor het brein, komt niet uit de lucht vallen.

Muziek en brein

Muziek kan een ingrijpende invloed op ons brein hebben. Dit geldt vooral voor actief muziek maken. Daarom is het leren bespelen van een muziekinstrument belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. Muziek kan op diverse fronten worden ingezet: Parkinson-patiënten lopen beter, mensen met afasie zingen in een koor, muziek kan pijnstillend werken, en nog veel meer.

Oorlog en brein

Oorlog en rampspoed vergen het uiterste van het brein. Waakzaamheid wordt gemaximaliseerd, zintuigen worden op scherp gezet, overlevingsemoties worden gemobiliseerd, talrijke denkscenario’s worden in gang gezet. Het brein verandert en daarmee het gedrag. Je kunt een kind uit de oorlog halen, maar daarmee haal je niet de oorlog uit het kind. Het brein van vluchtelingen draagt de signatuur van oorlog. Eenmaal in een veilige wereld kan dan botsen. Wij spreken van PTSS (posttraumatisch stress-syndroom).

Dr. Ben van Cranenburgh, neurowetenschapper

Werd in 1945 geboren in Haarlem. Studeerde geneeskunde in Amsterdam en werkte daarna vele jaren als wetenschappelijk onderzoeker (Centraal Instituut voor Hersenonderzoek en Revalidatie Centrum Amsterdam).

In 1987 richtte hij het Instituut voor toegepaste neurowetenschappen op (stichting ITON), dat tot op heden cursussen aanbiedt op het gebied van neurorevalidatie, chronische pijn en motorisch leren. Van Cranenburgh houdt zich intensief bezig met het overbruggen van de (te grote) kloof tussen de neurowetenschappen en de praktijk, op het gebied van neurorevalidatie, chronische pijn, sport en muziek.

Zijn inzichten zijn vastgelegd in diverse publicaties, o.a. de 6-delige boekenreeks „Toegepaste Neurowetenschappen“ , waaronder het deel over Pijn (10^e druk 2021).